Πώς λειτουργούν, τι ρόλο παίζουν στη διαχείριση της δημοτικής περιουσίας και γιατί οι αποφάσεις τους περνούν υποχρεωτικά από το Δημοτικό Συμβούλιο και τη Διαύγεια.

Στον χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, υπάρχει ένας θεσμός που συζητείται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια: ο Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΟΤΑ). Πρόκειται για έναν φορέα που δημιουργήθηκε για να στηρίξει τεχνικά και επιστημονικά τους Δήμους και τις Περιφέρειες, με στόχο την ταχύτερη υλοποίηση έργων και την αξιοποίηση αναπτυξιακών ευκαιριών.

Σύμφωνα με τον Νόμο 4674/2020, ιδρύεται αποκλειστικά από Δήμους, Περιφέρειες ή νομικά τους πρόσωπα, με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας ειδικού σκοπού, αλλά χωρίς να έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα.

Έλεγχος από τα Δημοτικά Συμβούλια

Ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία που προβλέπει ο νόμος είναι ότι ο Οργανισμός αυτός υπόκειται σε πλήρη έλεγχο από τους ΟΤΑ που τον έχουν συστήσει. Δεν μπορεί να δράσει αυτόνομα, ούτε να αποφασίζει ερήμην των δημοτικών αρχών.

Κάθε σημαντική απόφαση, όπως η ανάληψη έργου, η υπογραφή προγραμματικών συμβάσεων ή η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δήμου, πρέπει να εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο. Ταυτόχρονα, όλες οι πράξεις και αποφάσεις του Αναπτυξιακού Οργανισμού αναρτώνται υποχρεωτικά στη Διαύγεια, ώστε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια.

Επιπλέον, ο Οργανισμός ελέγχεται ως προς τη νομιμότητα των αποφάσεών του και από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, ενώ η οικονομική του δραστηριότητα ελέγχεται όπως κάθε δημόσιος φορέας.

Ρόλος στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας

Ένας τομέας όπου οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια είναι η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δήμου. Ο νόμος τούς δίνει τη δυνατότητα να εκπονούν μελέτες, να καταρτίζουν επενδυτικά σχέδια, να προετοιμάζουν διαγωνισμούς και να βοηθούν τον Δήμο στη διαχείριση ακινήτων, πάντα με την έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Στην ουσία, αποτελούν τον τεχνικό και αναπτυξιακό βραχίονα των ΟΤΑ, αναλαμβάνοντας δράσεις που ένας μικρός ή μεσαίος Δήμος δύσκολα θα μπορούσε να υλοποιήσει μόνος του.

Διαφάνεια και δημόσιος έλεγχος

Ο Οργανισμός, αν και έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, λειτουργεί υπό το αυστηρό καθεστώς διαφάνειας και δημόσιου ελέγχου:

• Αποφάσεις εγκρίνονται από το Δημοτικό Συμβούλιο.
• Όλες οι πράξεις αναρτώνται στη Διαύγεια.
• Λειτουργεί με κανόνες του δημόσιου λογιστικού και ελέγχεται από τις αρμόδιες αρχές.

Έτσι, ο Αναπτυξιακός Οργανισμός παραμένει ένα εργαλείο στα χέρια των Δήμων, που διευκολύνει τη λειτουργία τους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν δρα ανεξέλεγκτα. Ό,τι κάνει, το κάνει με την έγκριση των εκλεγμένων δημοτικών αρχών και, τελικά, υπόλογος είναι πάντα στους δημότες.

Πηγές – Νομοθεσία:

• Νόμος 4674/2020 (ΦΕΚ Α’ 53/11-3-2020) «Στρατηγική Αναπτυξιακή Πολιτική των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλες διατάξεις» – Άρθρα 2 έως 12.
• Νόμος 4548/2018 (ΦΕΚ Α’ 104/13-6-2018) «Αναμόρφωση του δικαίου των ανωνύμων εταιρειών».
• Εγκύκλιος ΥΠΕΣ 37260/2020 «Οδηγίες για την ίδρυση και λειτουργία των Αναπτυξιακών Οργανισμών ΟΤΑ».
• Πλατφόρμα Δι@ύγεια: diavgeia.gov.gr (υποχρεωτική ανάρτηση πράξεων).
• Νόμος 4412/2016 περί δημοσίων συμβάσεων, όπου αναφέρονται εξαιρέσεις στις διαδικασίες ανάθεσης μέσω ΑΟΤΑ.

Ειδικότερα ο Αναπτυξιακός Οργανισμός ΔΗΜΟΦΙΛΟΣ των Δήμων Σικυωνίων και Νεμέας

Ο Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Δημόφιλος Α.Ε.» αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), το οποίο συστάθηκε και λειτουργεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4674/2020 και άλλων σχετικών νόμων, με αποκλειστικό σκοπό την υποστήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης στην προώθηση αναπτυξιακών δράσεων και τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων των ΟΤΑ.

Παρά το γεγονός ότι λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια για την ευελιξία και αποδοτικότητά του, η λειτουργία του υπόκειται σε αυστηρό δημόσιο και νομικό έλεγχο. Η πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου (τουλάχιστον 80%) ανήκει στον Δήμο Σικυωνίων, ενώ ο Πρόεδρος είναι ο Αντιδήμαρχος Οικονομικών του Δήμου Σικυωνίων. Αυτό εξασφαλίζει την άμεση και συνεχή σύνδεση με τη δημοτική πολιτική και τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τους νόμιμους θεσμικούς φορείς.

Οι αποφάσεις του Αναπτυξιακού Οργανισμού είναι διαφανείς, καθώς δημοσιεύονται υποχρεωτικά στη Διαύγεια, ενώ οι συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου είναι ανοιχτές στο κοινό, προκειμένου να εξασφαλίζεται η συμμετοχή και ο έλεγχος από τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου.

Η παραχώρηση χρήσης ακινήτων από τον Δήμο προς τον Αναπτυξιακό Οργανισμό γίνεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, σύμφωνα με τις προβλέψεις του άρθρου 185, παρ. 2 του ν. 3463/2006, και αφορά αποκλειστικά τη χρήση και όχι την κυριότητα. Η διαχείριση της ακίνητης περιουσίας μέσω του Οργανισμού αποτελεί ένα θεσμικά και νομοθετικά κατοχυρωμένο εργαλείο που παρέχει ευελιξία στην αξιοποίηση και ανάδειξη δημοτικών υποδομών, όπως πολιτιστικών κέντρων, βιβλιοθηκών και θεάτρων, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά λόγω γραφειοκρατικών και οργανωτικών περιορισμών.

Οι όποιες εμπορικές δραστηριότητες ή αναθέσεις έργων που αφορούν την αξιοποίηση των ακινήτων του Δήμου υπόκεινται στους ισχύοντες κανόνες διαφάνειας και διαγωνισμών του δημόσιου τομέα, με πλήρη έλεγχο από τις αρμόδιες αρχές και με σαφή λογοδοσία προς το Δημοτικό Συμβούλιο και την κοινωνία.

Τέλος, η λειτουργία και η δραστηριότητα του Αναπτυξιακού Οργανισμού δεν αποτελεί μεταφορά εξουσιών ή απομάκρυνση αρμοδιοτήτων από το Δημοτικό Συμβούλιο, αλλά τη χρήση ενός αποτελεσματικού θεσμικού εργαλείου που επιτρέπει την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση των πόρων και της περιουσίας του Δήμου.