Γράφει ο Τάσος Καλαντζής*

Η πρόσφατη πυρκαγιά που έπληξε τη Στυμφαλία και τον Φενεό αφήνει πίσω της ένα τοπίο καταστροφής, περιβαλλοντικής απώλειας και αβάσταχτης ανθρώπινης αγωνίας. Το χωριό Καστανιά υπέστη το βαρύτερο πλήγμα, με δεκάδες οικογένειες να μετρούν ζημιές στις περιουσίες τους. Την ίδια στιγμή, ένας νέος κύκλος δημόσιας συζήτησης ξεκίνησε: Ποιος φταίει; Ποιος έπρεπε να κάνει τι;

Για να απαντηθούν τέτοιου είδους ερωτήματα, η ανάλυση πρέπει να ξεκινά από το θεσμικό πλαίσιο. Η δασική πολιτική στην Ελλάδα καθορίζεται από σειρά νομοθετημάτων, με θεμέλιο τον Ν. 998/1979, ο οποίος ρυθμίζει την προστασία και διαχείριση των δασών. Ο νόμος αυτός έχει τροποποιηθεί από μεταγενέστερες διατάξεις, όπως ο Ν. 3208/2003 και ο Ν. 4685/2020, που εστιάζουν στον εκσυγχρονισμό του δασικού κτηματολογίου και στην οριοθέτηση των δασικών εκτάσεων. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και ειδικότερα η Γενική Γραμματεία Δασών, είναι οι αρμόδιοι φορείς για την εφαρμογή της δασικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ευθύνη για την προστασία, φύλαξη και πρόληψη των δασικών πυρκαγιών ανήκει ξεκάθαρα στο Κεντρικό Κράτος. Οι δασικές υπηρεσίες είναι επιφορτισμένες με την κατάρτιση και υλοποίηση σχεδίων πρόληψης, την επιτήρηση των δασών και τον καθαρισμό κρίσιμων ζωνών. Οι δήμοι, αντίθετα, δεν διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό ούτε τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να ανταποκριθούν σε τέτοια καθήκοντα. Η συνεισφορά τους, όπως ρητά προβλέπεται, περιορίζεται σε παρεμβάσεις εντός της δημοτικής επικράτειας: στον καθαρισμό κοινόχρηστων χώρων, τη διαχείριση φυτικών απορριμμάτων, τον καθαρισμό ιδιωτικών οικοπέδων όταν δεν το πράττουν αυτό οι ιδιοκτήτες τους και τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών περιμετρικά των οικισμών για την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, οι δήμοι λειτουργούν χωρίς επαρκείς πόρους.

Σε κάθε φυσική καταστροφή είναι αναγκαίο να αποδοθούν ευθύνες, καθώς μέσα από αυτή τη διαδικασία θα είμαστε πιο αποτελεσματικοί στο μέλλον και θα αποφύγουμε παρόμοια γεγονότα. Οι ευθύνες, όμως, πρέπει να τεκμηριώνονται με βάση τον νόμο και όχι να διατυπώνονται στο πεδίο της πολιτικής εντύπωσης. Είναι τουλάχιστον ανησυχητικό να διακινούνται ανυπόστατοι ισχυρισμοί που μεταθέτουν ευθύνες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού, ενίοτε εξυπηρετώντας προσωπικά ή πολιτικά συμφέροντα αυτοδιοικητικών παραγόντων.

Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν και οι πολιτικοί παράγοντες του τόπου και της Περιφέρειας αν το ζητούμενο σήμερα είναι η αναπαραγωγή εύκολων κατηγοριών ή η ενίσχυση της πρόληψης μέσα από ξεκάθαρες αρμοδιότητες, επαρκή χρηματοδότηση και διαρκή συνεργασία μεταξύ Κεντρικού Κράτους και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Τα δάση είναι η δύναμη μας, οι πνεύμονες μας, είναι μέρος του πολιτισμού, της οικονομίας, της βιωσιμότητας ενός τόπου. Οι κάτοικοι της Στυμφαλίας και του Φενεού δεν χρειάζονται ούτε αποδιοπομπαίους τράγους, ούτε δόλιες διαπιστώσεις. Χρειάζονται ουσιαστική στήριξη, αποκατάσταση και –το κυριότερο– σοβαρότητα.

*Ο κ. Τάσος Καλαντζής είναι πολιτικός επιστήμονας, πρόεδρος του Δημοτικού συμβουλίου Νέων Σικυωνίων