Η συνέντευξη του Αλέξανδρου Πνευματικού έβαλε στο τραπέζι σοβαρά ζητήματα και άγγιξε το κορυφαίο στις μέρες μας, ζήτημα: τη διαχείριση του νερού με δικαιοσύνη και ίση κατανομή για όλους

Η διαμάχη για το νερό της Στυμφαλίας δεν είναι μόνο τεχνικό ή πολιτικό ζήτημα, παρά είναι και βαθιά κοινωνικό. Για περισσότερο από μια δεκαετία, η Κόρινθος έπινε καθαρό, γάργαρο νερό αποκλειστικά από τις πηγές της Στυμφαλίας. Παράλληλα, υλοποιούσε ένα μεγάλο έργο διαδικτύωσης του πόσιμου αυτού νερού σε όλες τις περιοχές της. Η πρώτη φάση στις γειτονικές κοινότητες: Αρχαία Κόρινθος, Εξαμίλια, Ξυλοκέριζα. Κατόπιν, η περίφημη Β΄ διαδικτύωση που οδηγούσε το νερό της Στυμφαλίας μέχρι τον Κόρφο. Στο σύνολο δηλαδή του «καλλικρατικού» δήμου.

Την ίδια στιγμή, ο δήμος Κορινθίων επεδίωξε να δεσμεύσει μια τεράστια ποσότητα υδάτων από τις πηγές: περίπου 11 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, όταν για τις ανάγκες του συνόλου του «καλλικρατικού» δήμου Κορινθίων απαιτούνταν μόνον 3,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως.

Η μαξιμαλιστική και εκ φύσεως αποικιοκρατική αυτή προσέγγιση, άφηνε πίσω μια τοπική κοινωνία στον κάμπο της Στυμφαλίας, η οποία πάλευε με άνισους όρους για την ίδια της την επιβίωση.

Οι άνθρωποι της Στυμφαλίας

Οι αγρότες και οι καλλιεργητές της περιοχής εξαρτώνται από το νερό για να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους, να ζήσουν οι οικογένειές τους, να παραμείνουν ενεργοί σε έναν τόπο με μακραίωνη ιστορία παραγωγής. Σε έναν τόπο που η οικονομία βασίζεται 95% στον πρωτογενή τομέα. Σ’ αυτή τη γη, έφτασαν οι κάτοικοί της να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στους υδάτινους πόρους, καθώς τέθηκε ως προτεραιότητα η αδιάλειπτη υδροδότηση της Κορίνθου αρχικά και όλου του δήμου Κορινθίων αργότερα.

Η σχέση αυτή είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας «αποικιοκρατικής» λογικής: οι υδάτινοι πόροι της υπαίθρου έρρεαν προς την πόλη, χωρίς ουσιαστικά ανταποδοτικά έργα για τους ανθρώπους που φιλοξενούσαν αυτές τις υποδομές. Ακόμη και το περίφημο – ένα και μοναδικό και με διττό ρόλο – αρδευτικό έργο για τη Στυμφαλία, που υποσχόταν να δώσει ζωή στους κάμπους, έμεινε για χρόνια ημιτελές.

Η αναγκαία επιλογή του Δήμου Σικυωνίων

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, ο Δήμος Σικυωνίων ανέλαβε δράση. Με πολιτική βούληση και τεχνικές παρεμβάσεις, διασφάλισε ότι οι ανάγκες των δικών του κατοίκων θα μπαίνουν πρώτες στην ατζέντα. Κατασκεύασε νέες υδρομαστεύσεις, δεξαμενές και δίκτυα, υδροδοτώντας πλέον όχι μόνο το Κιάτο αλλά και τις κοινότητες του πρώην δήμου Σικυωνίων.

Παράλληλα, φρόντισε για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων όχι μόνο στις πηγές αλλά και στον κάμπο. Περισσότερα από 20 εκατομμύρια ευρώ εξασφαλίστηκαν από χρηματοδοτήσεις μέσω ΕΣΠΑ ή μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για την υλοποίηση αρδευτικών έργων. Στόχος η μέγιστη απόδοση, με τη μέγιστη εξοικονόμηση πόρων.

Σήμερα, αυτό το μοντέλο φαίνεται να δικαιώνεται. Η Στυμφαλία διατηρεί το νερό της και το αξιοποιεί προς όφελος της ίδιας της περιοχής. Παράλληλα με σωστή διαχείριση, το περίσσευμα φτάνει, λελογισμένα να καλύψει τις υδρευτικές ανάγκες όλων. Με δικαιοσύνη και ισότιμη πρόσβαση. Με σεβασμό στο περιβάλλον και στον πρωτογενή τομέα. Με ανταποδοτικά έργα για τους κατοίκους και την περιοχή.

Περί Δικαίου

Μέσα από όλη αυτή τη συζήτηση που έχει ανάψει σε όλα τα μέτωπα, ανακύπτει το κρίσιμο ερώτημα: ήταν δίκαιο η Κόρινθος να απολαμβάνει το προνόμιο της αποκλειστικής ύδρευσης, χωρίς να επενδύει ουσιαστικά στην περιοχή που της προσέφερε αυτό το αγαθό;

Η απάντηση, όσο δυσάρεστη κι αν ακούγεται για τους Κορίνθιους, είναι μάλλον αρνητική. Το νερό είναι κοινωνικό αγαθό, αλλά και εργαλείο επιβίωσης και ανάπτυξης. Δεν μπορεί μια τοπική κοινωνία να θυσιάζει το μέλλον της για να πίνει μια πόλη χωρίς καμία δέσμευση ανταποδοτικότητας.

Ίσως είναι η στιγμή, ο δήμος Κορινθίων, να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική του με όρους συνεργασίας και όχι εξάρτησης. Η Στυμφαλία δεν είναι αποικία. Είναι ένας ζωντανός τόπος που ζητά σεβασμό και ισότιμη σχέση. Το ζητούμενο πλέον είναι ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για το νερό, που να προστατεύει τα συμφέροντα όλων: και της πόλης και της υπαίθρου.

Ποιος έχει προτεραιότητα στο νερό; Η ύδρευση ή η άρδευση;

Το νερό είναι ο κατεξοχήν πόρος που καθορίζει την επιβίωση και την ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Και κάθε φορά που ανακύπτει ζήτημα κατανομής του, επανέρχεται το ίδιο δίλημμα: προτεραιότητα στην ύδρευση ή στην άρδευση;

Η ύδρευση θεωρείται αυτονόητα η κορυφαία προτεραιότητα, αφού εξασφαλίζει δημόσια υγεία και ποιότητα ζωής. Μια πόλη χωρίς επαρκές πόσιμο νερό δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε να αναπτυχθεί. Όμως η άρδευση, ειδικά σε περιοχές όπως η Στυμφαλία και ο Φενεός, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας. Αν δεν ποτιστούν τα χωράφια, αν χαθεί η παραγωγή, ολόκληρη η κοινωνία βυθίζεται σε αβεβαιότητα, χάνει εισοδήματα, συρρικνώνεται.

Το πραγματικό ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι να επιλέξουμε αποκλειστικά τον έναν ή τον άλλον. Είναι να διαμορφώσουμε μια στρατηγική κατανομής που θα διασφαλίζει επάρκεια για όλους, με βάση επιστημονικά δεδομένα, κοινωνικά κριτήρια και δίκαιη διαχείριση. Όπου υπάρχει περίσσευμα, να καλύπτονται οι ανάγκες των πόλεων. Όπου υπάρχει έλλειμμα, να διασφαλίζεται πρώτα η επιβίωση της αγροτικής παραγωγής – όχι ως χάρη, αλλά ως εγγύηση ότι ο τόπος θα συνεχίσει να ζει και να παράγει.

Το νερό δεν είναι ιδιωτικό αγαθό, είναι κοινό αγαθό. Και η λύση δεν βρίσκεται σε αντιπαραθέσεις πόλης-χωριού, αλλά σε συνεργασία, ανταποδοτικότητα και σεβασμό στις πραγματικές ανάγκες όλων.

Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για το νερό

Το νερό της Στυμφαλίας επαρκεί για όλους – και για την πόλη και για την ύπαιθρο – αρκεί να υπάρχει δικαιοσύνη στη διανομή του, ανταποδοτικότητα στα έργα και συνεργασία μεταξύ των δήμων. Η εποχή των «αποικιοκρατικών» λογικών πρέπει να ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Το μέλλον απαιτεί μια σχέση ισοτιμίας, όπου καμία πόλη δεν θα θεωρεί αυτονόητη την προτεραιότητά της, αλλά θα συνδιαμορφώνει με την ύπαιθρο μια πολιτική που θα εξασφαλίζει και την ανάπτυξη της πόλης και την επιβίωση των ανθρώπων του κάμπου.

Γιώτα Χρ. Αθανασούλη