Γράφει ο  Δρ.Ταλιαντζής Σέργιος PhD, FEBO, MSc*

Η ΗΕΩ είναι μια πάθηση, που χαρακτηρίζεται από μια επιτάχυνση της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης του νευρικού χιτώνα (αμφιβληστροειδής) και μπορεί να απειλήσει σοβαρά την όραση. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως, σε ασθενείς άνω των 50 ετών. Η πιθανότητα εμφάνισης της αυξάνεται σε ασθενείς με τα παρακάτω χαρακτηριστικά (παράγοντες κίνδυνου) :
Ηλικία (άνω των 50 ετών)
Παρουσία drusen
Καυκάσια φυλή
Θετικό οικογενειακό ιστορικό
Κάπνισμα
Παχυσαρκία
Υπέρταση
Παράγοντες που δρουν επιβαρυντικά στην εξέλιξη της πάθησης αποτελούν:
Φωτοτοξικότητα, κυρίως η μπλε ακτινοβολία
Διαιτητικοί παράγοντες.
Αντιοξειδωτικοί παράγοντες, όπως οι βιταμίνες Α, C, E,
καροτενοειδή μεταλλικά ιχνοστοιχεία όπως χαλκός, ψευδάργυρος, σελήνιο, μαγγάνιο,
Συγκεντρώσεις χρωστικών στο πλάσμα όπως η ζεαξανθίνη και η λουτείνη
Συγκεντρώσεις των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων ιδίως των ωμέγα – 3 (α-λινολεικό οξύ, EPA και DHA)
Κλινικά διακρίνονται δύο μορφές:
Η ξηρού τύπου ΗΕΩ, αποτελεί την πιο συχνή εκδήλωση της πάθησης και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση εξιδρωματικών αλλοιώσεων (drusen) που εντοπίζονται κάτω από το μελάγχρου επιθήλιου του αμφιβληστροειδή και μπορεί να καταλήξει στην δημιουργία γεωγραφικής ατροφίας της ωχράς κηλίδας. Οι ασθενείς στα αρχικά στάδια της ξηρού τύπου ΗΕΩ είναι συνήθως ασυμπτωματικοί ή παρουσιάζουν μικρή μείωση της όρασης. Σε πιο προχωρημένα στάδια της πάθησης διαπιστώνεται μη αναστρέψιμη μείωση της οπτικής οξύτητας.
 Η υγρού τύπου ΗΕΩ δεν είναι τόσο συχνή όσο η προηγούμενη και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ορώδους υπέγερσης του μελάγχρου επιθηλίου καθώς και χοριοειδικής νεοαγγείωσης. Οι ασθενείς με υγρού τύπου ΗΕΩ, αντιθέτως παρουσιάζουν μεταμορφοψία (στρέβλωση ή καμπύλωση του κεντρικού οπτικού πεδίου) ή/και μείωση της οπτικής τους οξύτητας.
Οι ασθενείς με ΗΕΩ προχωρημένου σταδίου περιγράφουν συχνά οπτικές παραισθήσεις που έχουν τη μορφή προσώπων, λουλουδιών, γεωμετρικών σχημάτων και λιγότερο συχνά ζώων, κτηρίων ή επίπλων.
Όλα τα άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω οφείλουν να υποβάλλονται σε οφθαλμολογική εξέταση τουλάχιστον μία φορά ετησίως, να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες και συμβουλές του οφθαλμιάτρου και το προτεινόμενο σχήμα παρακολούθησης.
Η εξέταση περιλαμβάνει την λήψη της οπτικής οξύτητας, το Amsler Grid test (που μπορεί να επαναλαμβάνει ο ασθενής εβδομαδιαίως σπίτι του), τον έλεγχο της διαύγειας του κρυσταλλοειδούς φακού και τη βυθοσκόπηση για τον έλεγχο και καταγραφή των αλλοιώσεων του αμφιβληστροειδή. Ο οφθαλμίατρος ανάλογα με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ενδεχομένως να ζητήσει τη διενέργεια συμπληρωματικών εξετάσεων όπως, αγγειογραφία με φλουορεσείνη ή/και ινδοκυακίνη, για τον έλεγχο του αγγειακού συστήματος του αμφιβληστροειδή και χορειοειδή, οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) για τον έλεγχο των στιβάδων του αμφιβληστροειδή ιδίως στην περιοχή της ωχράς, και άλλες.

Η αντιμετώπιση της ΗΕΩ εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Στην ξηρού τύπου ΗΕΩ, η δυνατότητα που έχει ο οφθαλμίατρος περιορίζεται στην παρακολούθηση της πάθησης με ελάχιστες δυνατότητες παρέμβασης, ιδίως στα προχωρημένα στάδια της πάθησης. Τα συμπληρώματα διατροφής, με ιχνοστοιχεία, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και λουτείνη, που δίνονται κατόπιν έγκρισης του οφθαλμιάτρου φαίνεται να επιβραδύνουν την εξέλιξη της. Η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και η μείωση του βάρους φαίνεται να δρουν επίσης ευεργετικά. Στα προχωρημένα στάδια η επέμβαση καταρράκτη και τα βοηθήματα χαμηλής οράσεως αποτελούν παρηγορητικά αλλά εξίσου σημαντικά βοηθήματα για τον ασθενή.
Στην υγρού τύπου ΗΕΩ οι ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις αντιαγγειογενετικών παραγόντων έχουν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα, βελτιώνοντας και σταθεροποιώντας την οπτική οξύτητα του ασθενή σε καλά επίπεδα. Η απόφαση και το σχήμα της θεραπείας συνήθως εξατομικεύονται ανάλογα με τον ασθενή και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων.
Η στενή συνεργασία ασθενή και οφθαλμιάτρου αποτελεί την πιο καλή συνταγή για την παρακολούθηση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

Ο Δρ. Ταλιαντζής Σέργιος είναι Χειρούργος Οφθαλμίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών