Η υποδοχή του αείζωου πυρός στην Κόρινθο κατά την πορεία της προς τη Γερμανία – Η ανταπόκριση του κόσμου, οι συγκινητικοί λόγοι, τα παράπονα του …Λύσιππου και οι αθλητές που τη μετέφεραν – Η κινηματογράφηση από την Ριφενσταϊλ

Το μεσημέρι της 20^ης Ιουλίου 1936, την ώρα που ο ήλιος μεσουρανούσε πάνω από το ιερό πεδίο της Άλτεως στην αρχαία Ολυμπία, τα τρεμάμενα χέρια της πρωθιέρειας Κούλας Πράτσικα τοποθετούσαν την πρώτη δάδα, της πρώτης σύγχρονης ολυμπιακής λαμπαδηδρομίας στο κοίλο κάτοπτρο για να πάρει μια μικρή φλόγα από τον ζωοδότη αστέρα.

Η στιγμή μυστηριακή, ιερή γέμιζε με δέος τους λίγους παριστάμενους και τον ανυπόμονο πρώτο δρομέα, Κώστα Κονδύλη που κρατούσε την ανάσα του. Ξαφνικά μέσα στο κάτοπτρο ακούγεται ο χαρακτηριστικός συριγμός της φλόγας που ξεπετάγεται και η δάδα ανάβει για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία, από τον ελληνικό ήλιο για να ξεκινήσει το ταξίδι της μέχρι το Βερολίνο, την Ολυμπιακή Πόλη του 1936.

Η Κούλα Πράτσικα η περίφημη χορογράφος που όπως είπαμε εκτελούσε χρέη πρωθιέρειας, είχε ετοιμάσει για την ιστορική αυτή στιγμή μια λιτή χορογραφία με μαθήτριες της ερασιτεχνικής σχολής χορού που διευθύνει. Ανάμεσα τους – μικρότερη σε ηλικία από όλα τα κορίτσια – η Μαρία Χορς, η μετέπειτα θρυλική χορογράφος και επί 40 έτη υπεύθυνη για την αφή της Ολυμπιακής Φλόγας, αλλά και η Αλέκα Μαζαράκη, μετέπειτα Κατσέλη, η γνωστή σε όλους, σπουδαία ηθοποιός.

Το τεχνικό κομμάτι της τελετής αφής είχε αναλάβει ο καθηγητής Περιστεράκης, που χρησιμοποίησε ένα κοίλο κάτοπτρο, κατασκευής εργοστασίου της Γερμανίας για τις ανάγκες του πανεπιστημίου της Αθήνας.

Από κει άναψε την πρώτη Ολυμπιακή Δάδα, η Κούλα Πράτσικα, όπως είπαμε και την έδωσε στον πρώτο στην ιστορία λαμπαδηδρόμο, τον διπλωμάτη Κώστα Κονδύλη.

Η Ολυμπιακή Φλόγα ξεκίνησε αμέσως το ταξίδι της και μέσω Τρίπολης και Άργους έφτασε στην Κόρινθο. Στις εφημερίδες της εποχής περιγράφεται με ιδιαίτερη συγκίνηση η διαδρομή και σημαντική αναφορά γίνεται στο πέρασμα της φλόγας, μέσα στη νύχτα, από το φιδίσιο δρόμο του Αχλαδόκαμπου.

«Εις κάθε κωμόπολιν, εις κάθε χωρίον, εις τους κάμπους και τας πελοποννησιακάς κοιλάδας, η διέλευσις των λαμπαδηδρόμων εσήμανε συναγερμόν», γράφει η εφημερίδα Σικυών, ενώ η Πρωία, περιγράφει ότι ο νεαρός λαμπαδηδρόμος πέρασε από την Τρίπολη στις 1:30 τη νύχτα, όπου τον περίμενε ο δήμαρχος της Σπάρτης να αποθέσει δίπλα στον ολυμπιακό κότινο και κλώνους δάφνης από τον Ευρώτα! Κατόπιν, στις 2:30 τη νύχτα πέρασε από τον Αχλαδόκαμπο και «η νυχτερινή διαδρομή ήτο ανωτέρα πάσης περιγραφής, δώσασα την ευκαιρίαν εις το συνεργείον Ριφενστάλ να λάβει ωραιότατας σκηνάς της Ολυμπιακής ταινίας».

Στην Κορινθία

Το ιερό πυρ της Ολυμπίας στην Κόρινθο έφτασε στις 10:40 το πρωί, από τον λαμπαδηδρόμο Τάσσο Σπηλιόπουλο. Κατά την άφιξή του πλήθος κόσμου τον αποθέωναν ραίνοντας τον με λουλούδια, ενώ οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούσαν χαρμόσυνα! «Ο δρομεύς», όπως περιγράφει η εφημερίδα Σικυών, «κατηυθύνθη εις την κεντρικήν πλατείαν της πόλεως, όπου χιλιάδες λαού είχον συγκεντρωθεί δια να παραστούν εις την διοργανωθείσαν επιμελώς Ολυμπιακήν μυσταγωγίαν.

Ο δήμαρχος της πόλεως κ. Μάρκελλος» συνεχίζει η εφημερίδα «έλαβε από χειρός του Σπηλιοπούλου την δάδα και μετέδωσε το πυρ εις τον ειδικόν στηθέντα βωμόν άνω του οποίου εκυμάτιζον αι σημαίαι Ελλάδος και Γερμανίας, δεξιά και αριστερά της Ολυμπιακής περί των οποίων είχον παραταχθή οι επίσημοι, τμήμα στρατού, λευχημονούσαι κόραι, οι μαθηταί και οι μαθήτριαι των σχολείων. Κατά το διάστημα τούτο επαιάνιζεν η φιλαρμονική της πόλεως τον εθνικόν ύμνον».

Ο πανηγυρικός από τον δήμαρχο Κορίνθου

Μια τέτοια γιορτή και μεγαλειώδης εκδήλωση στην πόλη της Κορίνθου δεν ήταν δυνατόν να μείνει χωρίς πανηγυρικό από τον δήμαρχο. Ο κ. Μάρκελλος λοιπόν, λίαν συγκινημένος, αφού πήρε το λόγο είπε τα εξής:

«Ευγενείς ξένοι, συμπολίται, φίλαθλοι, αγαπητή αθλητική νεολαία. Από την Ολυμπίαν, το μέγιοστον και επισημότατον εκ των αρχαίων ιερών της Πελοποννήσου, παρά την ιεράν Άλτιν της οποίας επανηγυρίζοντο κοινώς παρ’ όλων των Ελλήνων οι προσφιλείς του Ολυμπίου Διός Ολυμπιακοί Αγώνες, μας προσεκομίσθη εις την γην αυτήν δια χειρών 237 αλκίμων νέων το Ολυμπιακόν φως, το οποίον κατά τον ίδιον τρόπον, από δρομέα εις δρομέα θα φθάσει στο Βερολίνο όπου τελείται η ΧΙ Ολυμπιάς.

Κατά την επίσημον ταύτην στιγμής θα επεθύμουν, προς την κορινθιακήν νεότητα απευθυνόμενος, να συστήσω αγάπην προς την σωματικήν αγωγήν. Δια του αθλητισμού σφυρηλατούνται οι χαρακτήρες.

Τελευτών συνιστώ όπως αναμνησθώμεν και του Βεδικού Ύμνου τον οποίον έψαλλε προ 4 ή 6 χιλιετηρίδων εμπρός από έναν βωμόν λαμπυρίζοντα από φωτιά ο Βεδινός ποιητής και ο οποίος περιέχει το μυστικόν της διπλής καταγωγής της ανθρωπότητος.

Θα επεθύμουν ακόμη κατά την ώρα της μυσταγωγίας ταύτης της αφιερωμένης εις το ολυμπιακόν πυρ και την ολυμπιακήν ιδέα, να αναμνησθώμεν του βαρώνου ντε Κουμπερτέν, του επαναβιώσαντος τους Ολυμπιακούς Αγώνες και να σας διαβάσω ολίγες στροφές από τον αρχαίον βεδικόν ύμνον!

Ω Άγνι, ιερή φωτιά, καθαρτήριον πυρ, συ που κοιμάσαι μέσα στο ξύλο και ανεβαίνεις με λαμπρές φλόγες επάνω εις τον βωμό, εσύ είσαι η καρδιά της θυσίας, η τολμηρή πτήσις της προσευχής, η θεία σπίθα η κρυμμένη μέσα σε όλα τα πράγματα, η ένδοξος ψυχή του ηλίου».

Με αυτά τα λόγια τελείωσε τον λόγο του ο δήμαρχος Κορίνθου και ο λαμπαδηδρόμος Τάσος Σπηλιόπουλος του απάντησε δίνοντάς του στεφάνι ελιάς και λέγοντας: «Η αθλητιώσα νεολαία της Κορινθίας κομίζει τούτον τον απέριττον στέφανον ελαίας της επαρχίας μας ίνα μερίμνη υμών παραδώσητε αυτόν εις τον βωμόν της παγκοσμίου ευγενούς αμίλλης».

Η γιορτή

Τριάντα κορίτσια της Κορίνθου ντυμένα ολόλευκα τα οποία χόρευαν υπό τους ήχους της μουσικής ήταν το κεντρικό εορταστικό πρόγραμμα της ημέρας. Το συνεργείο  της Γερμανίδας φωτογράφου Λένι Ρίφενσταλ κινηματογραφούσε συνεχώς τη γιορτή και τις εκδηλώσεις στην πόλη μέχρι τη στιγμή που η δάδα παραδόθηκε στον αρχηγό των προσκόπων, Δημήτρη Τσιπά ο οποίος ήταν ο πρώτος εκ Κορίνθου λαμπαδηδρόμος. Εν μέσω ζωηρών επευφημιών εκ μέρους του πλήθους και νέων κωδωνοκρουσιών από τις εκκλησίες το ιερό φως αναχώρησε από την Κόρινθο προς τον Ισθμό και την Αττική!

Τα παράπονα

Δεν μπορούσαν βέβαια, από μία τέτοια διοργάνωση να λείψουν τα παράπονα! Η εφημερίδα «Κορινθία» φιλοξενεί τα παράπονα του …αρχαίου γλύπτη Λύσιππου! Όπως σημειώνει σε μικρή αναφορά της στη δεύτερη σελίδα η εφημερίδα: «Δεν διαμαρτυρόμεθα εκ μέρους των σύγχρονων συμπατριωτών, διότι είμεθα βέβαιοι ότι ουδείς ούτε θα μας ακούσει, ούτε θα συγκινηθεί. Διαμαρτυρόμεθα, όσο κι αν φαίνεται τούτον περίεργον, εκ μέρους του γλύπτου Λύσιππου καλλιτεχνήματα του οποίου κοσμούν ξένα μουσεία, εκ μέρους της ποιήτριας Πράξιλλας και όλων των άλλων εκείνων όσοι συνέδεσαν το όνομά των με την μεγάλην ανάμνησιν των λαμπρών σελίδων της καλλιτεχνικής και πνευματικής ιστορίας της αρχαίας Ελλάδος. Διότι οι φέροντες το εξ Ολυμπίας φως διερχόμενοι από τους τόπους εκείνους εις τους οποίους άλλοτε εμεγαλούργησεν το Ελληνικόν δαιμόνιον θα αφυπνίσουν από τα ερείπια την ανάμνησιν των μεγαλουργημάτων και οι νεκροί θα αισθανθούν βαθύτατα την συγκίνησιν της αναδημιουργίας των αγώνων εκείνων. Αλλά μόνο τα ερείπια της Σικυώνος όσα ήλθαν στο φως και όσα εξακολουθούν να μένουν άγνωστα δεν θα αισθανθούν ουδεμίαν συγκίνησιν διότι όλα τα ελησμόνησεν, ως η Σικυών τίποτε να μην προσέφερεν εις το μεγαλόπνοον οικοδόμημα του αρχαίου Πολιτισμού. Διότι η Σικυών είναι ονομαστή διά την ηθικότητά της, δια τους καλλιτέχνας της και τους ποιητάς της. Διότι η Σικυών δεν εγνώρισεν, ευτυχώς, την ανηθικότητα», καταλήγει το άρθρο κατακεραυνώνοντας την «αφνειό» Κόρινθο με τις Λαΐδες της και τις άλλες ανήθικες διασκεδάσεις της!

Έρευνα-κείμενα-επιμέλεια: Γιώτα Χρ. Αθανασούλη

Πηγές:

• Αρχείο Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης
• Αρχείο Εφημερίδων Ελληνικής Βουλής
• Ψηφιακό Αρχείο Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής
• Getty Images
• Alamy.com