Γράφει η Πόλυ Δαγκοπούλου-Τσόγκα*

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί μία νέα αναπτυξιακή στρατηγική που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2019 με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος.  Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει ένα σύνολο πολιτικών πρωτοβουλιών με στόχο τον μετασχηματισμό σε μια δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς και ευημερούσα κοινωνία με βιώσιμη οικονομία και την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας σε ολόκληρη την Ήπειρο έως το 2050. Ταυτόχρονα αποτελεί και την απάντηση της ΕΕ στην ενεργειακή κρίση, καθώς η θέση της για πράσινη βιώσιμη ανάπτυξη δεν άλλαξε ακόμα και μετά την πανδημία του covid και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Επιμέρους στόχοι αυτής της πολιτικής ανάπτυξης που έχουν τεθεί πέραν από την κλιματική ουδετερότητα, είναι η παροχή καθαρής, προσιτής και ασφαλούς ενέργειας, η επίτευξη μιας καθαρής και κυκλικής οικονομίας, η οικοδόμηση και ανακαίνιση κτιρίων με αποδοτικό τρόπο ως προς την κατανάλωση ενέργειας και πόρων, η επίτευξη μηδενικής ρύπανσης για ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες, η διατήρηση και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, ένα δίκαιο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων («από το αγρόκτημα στο πιάτο») και η  επιτάχυνση της μετάβασης στη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα. Εδώ εντάσσεται και η ευρωπαϊκή συμφωνία για το κλίμα. Κατά ένα μεγάλο μέρος οι στόχοι αυτοί αλληλεπικαλύπτονται με τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης που έχει θέσει ο ΟΗΕ (Ατζέντα 2030).

Όπως ήταν λογικό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεψε ότι για τη μετάβαση αυτή θα χρειαστεί ειδική χρηματοδότηση και για το λόγο αυτό τέθηκε σε ισχύ ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης, πρώτος πυλώνας του οποίου είναι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, για τη στήριξη των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από τη πράσινη ανάπτυξη.

Περαιτέρω, η ΕΕ κατανοώντας ότι η υιοθέτηση των στρατηγικών αυτών θα εγείρει ουσιώδεις αλλαγές, θεωρεί απαραίτητη την ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Πως μπορούν όμως οι δήμοι και περιφέρειες να συμμετέχουν; Αναπτύσσοντας και εφαρμόζοντας τις τοπικές πράσινες συμφωνίες με  διαβούλευση, ενημέρωση και συμμετοχή των πολιτών σε όλα τα επίπεδα.

Για την ενημέρωση και την υιοθέτηση σε τοπικό επίπεδο της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας ακολουθούνται διάφορες πολιτικές, όπως το green deal going local της Επιτροπής Περιφερειών και η Πρωτοβουλία Έξυπνων πόλεων της  Ευρωπαϊκής Επιτροπής (intelligent cities challenge), η οποία αφορά 100 ευρωπαϊκές πόλεις μεταξύ των οποίων και ελληνικές. Στα site των πρωτοβουλιών αυτών γίνεται εκτενής αναφορά σε προτεινόμενα βήματα για την επίτευξη μίας τοπικής πράσινης συμφωνίας.   

Τα μέτρα για την πραγματοποίηση της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας εντάσσονται στην κεντρική πολιτική συνοχής της ΕΕ, η οποία προβλέφθηκε με την  Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986). Σκοπός της πολιτικής αυτής  είναι η ενίσχυση τη οικονομικής και κοινωνικής συνοχής των 242 Περιφερειών της ΕΕ με τη μείωση των ανισοτήτων μέσω ουσιαστικά δημοσίων επενδύσεων και την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αλλαγών στην ΕΕ. Στη συνέχεια με τη Συνθήκη της Λισαβόνας (2009) προστίθεται ως σκοπός και η εδαφική συνοχή.

 Η εφαρμογή της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας στην Πελ/σο δεν πρόκειται να είναι μία εύκολη υπόθεση καθώς αυτή ανήκει στις 11 λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της χώρας μας και έχει υποστεί μείωση  του μέσου περιφερειακού ΑΕΠ της στη δεκαετία  2010-2020  κατά 20%.

Παραδείγματα των δράσεων που εντάσσονται στα μέτρα επίτευξης της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας για την Πελοπόννησο είναι μεταξύ άλλων το εθνικό πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (χρηματοδότηση ύψους 1,63 δις € από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης) με γεωγραφική στόχευση στη βάση τριών Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης: 1) Δ. Μακεδονία, 2) Μεγαλόπολη και όμοροι Δήμοι, 3) Νήσοι Αιγαίου, Κρήτη. Με το πρόγραμμα αυτό αποφασίστηκε η απολιγνιτοποίηση της Μεγαλόπολης, και ταυτόχρονα η ανάδειξη της σε «πόλο επιχειρηματικότητας» με έμφαση σε νέες και καινοτόμες παραγωγικές δραστηριότητες γύρω από την αλυσίδα αξίας της βιοοικονομίας (αγροδιατροφή, κυκλική και ψηφιακή οικονομία). Ένα άλλο παράδειγμα είναι το εθνικό  πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» στο οποίο εντάσσονται έργα που αφορούν τα αστικά λύματα και ύδατα για τον Κορινθιακό και τον Σαρωνικό κόλπο (μόνο για την ύδρευση) από πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων (ΕΤΠΑ και ΤΣ).

Επειδή η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και μας αφορά όλους, όλοι μαζί οφείλουμε να συνεισφέρουμε για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας σε τοπικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό οφείλουμε ως ενεργοί δημότες να ενημερωθούμε, να συμμετέχουμε σε δράσεις  και να διαβουλευόμαστε με τοπικούς φορείς για τη διευκόλυνση των συνθηκών διαβίωσης όλων μας.

Το άρθρο αυτό γράφτηκε με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στην Αίγυπτο και την ενημέρωση μας για το θεσμικό πλαίσιο της πράσινης μετάβασης στην επίσκεψη τριάντα αυτοδιοικητικών στελεχών από την Πελ/σο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά από πρόσκληση του Ευρωβουλευτή Πέτρου Κόκκαλη.

* H κυρία Πόλυ Δαγκοπούλου-Τσόγκα είναι Δικηγόρος και Δημοτική Σύμβουλος στον Δήμο Κορινθίων