Οι διαφορές μεταξύ νόμιμου και μόνιμου πληθυσμού και ο πήχυς των 20.000 κατοίκων

Η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία για τις απογραφές χρησιμοποιεί τρεις όρους και αντίστοιχες μετρήσεις, οι οποίοι είναι: ο πραγματικός πληθυσμός, ο μόνιμος πληθυσμός και ο νόμιμος πληθυσμός. Τι σημαίνει όμως ο κάθε ένας από αυτούς και πώς χρησιμοποιείται;

Ως «Πραγματικός Πληθυσμός» ενός τόπου ορίζεται το σύνολο των ατόμων που βρέθηκαν και απογράφηκαν κατά την απογραφή στο συγκεκριμένο αυτό τόπο, ανεξάρτητα από το αν διαμένει μόνιμα στον τόπο αυτό, ή αν είναι προσωρινός ή περαστικός.

Ως «Μόνιμος Πληθυσμός» ορίζεται ο συνολικός πληθυσμός που δήλωσε ως μόνιμη κατοικία του κατά την απογραφή του τον συγκεκριμένο τόπο, ανεξάρτητα από το πού βρέθηκε και απογράφηκε στην επικράτεια της χώρας.

Παράδειγμα (και διαφορά από τον πραγματικό πληθυσμό): Κάποιος την ώρα της απογραφής ήταν στην Πάτρα. Όμως εκεί βρέθηκε τυχαία, ή ήταν περαστικός και διαμένει μόνιμα στη Λάρισα. Αυτό το δηλώνει. Έτσι, καταγράφεται στον πραγματικό πληθυσμό Πάτρας (αφού απογράφηκε εκεί) και ταυτόχρονα στο μόνιμο πληθυσμό Λάρισας (αφού εκεί διαμένει μόνιμα).

Ο Μόνιμος Πληθυσμός χρησιμοποιείται ως μέγεθος για την ταξινόμηση των κοινοτήτων, δήμων και περιφερειών και τον καθορισμό των εδρών στις Δημοτικές και Περιφερειακές Εκλογές. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικός σε τοπικό επίπεδο. Επίσης, παίζει καθοριστικό ρόλο στο ύψος των χρηματοδοτήσεων που δύναται να λάβει ένας δήμος, ανάλογα με τον πληθυσμό του.

Ως «Νόμιμος Πληθυσμός» θεωρείται ο αριθμός των δημοτών κάθε δήμου της χώρας με την υπηκοότητα της χώρας που είναι εγγεγραμμένοι στα δημοτολόγια του δήμου. Δηλαδή, μπορεί κάποιος να είναι εγγεγραμμένος (για συναισθηματικούς ή άλλους λόγους) στα δημοτολόγια του χωριού του στην επαρχία, αλλά να κατοικεί σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο. Αυτός ως «Μόνιμος Πληθυσμός» καταγράφεται στο αστικό κέντρο που μένει, αλλά ως «Νόμιμος Πληθυσμός» στο χωριό του.

Ο Νόμιμος Πληθυσμός καθορίζει τον αριθμό των βουλευτών που εκλέγει κάθε εκλογική περιφέρεια και εν πολλοίς δίνει την εικόνα του πλήθους των ετεροδημοτών που ψηφίζουν στον εν λόγω δήμο.

Μεγαλύτερη άνοδος: Ο δήμος Λουτρακίου-Αγίων Θεοδώρων καταγράφει την μεγαλύτερη άνοδο στον Νόμιμο πληθυσμό του. Αυτό σημαίνει ότι αρκετοί πολίτες μετέφεραν τις οικογενειακές μερίδες τους στις δύο Δ.Ε. του δήμου και κυρίως σε αυτήν των Αγίων Θεοδώρων. Ίσως σε αυτό να συνέβαλε η γειτνίαση των Αγίων Θεοδώρων με την Αθήνα και η μετακόμιση αρκετών κατοίκων του λεκανοπεδίου προς την επαρχία κατά τη διάρκεια των μνημονίων.

Μεγαλύτερη πτώση: Στον αντίποδα των πραναφερομένων, βρίσκεται κυρίως η Δ.Ε. Σολυγείας του δήμου Κορινθίων. Ο ένας στους πέντε δημότες μετέφερε την οικογενειακή του μερίδα από αυτή την μικρή γωνιά της ανατολικής Κορινθίας. Σε επίπεδο δήμων την μεγαλύτερη πτώση παρουσιάζει ο Δήμος Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης που αγγίζει το 10%.

Σύγκριση μόνιμου και νόμιμου πληθυσμού ανά δήμο

Τον Ιούλιο του 2022 η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε τα αποτελέσµατα ανά δήµο για τον Μόνιµο Πληθυσµό. Όπως είπαµε το νούµερο αυτό είναι καθοριστικό για τις δηµοτικές και περιφερειακές εκλογές αλλά και για τις χρηµατοδοτήσεις των δήµων. Δηλαδή, οι δήµοι που έχουν πληθυσµό άνω των 20.000 κατοίκων είναι οι ευνοηµένοι της υπόθεσης, δεδοµένου ότι το πληθυσµιακό αυτό σκαλοπάτι ξεκλειδώνει σχεδόν όλες τις χρηµατοδοτήσεις. Και για να το κάνουµε πιο κατανοητό, να πούµε ότι δεν έχουν όλοι οι δήµοι την ίδια πρόσβαση σε χρηµατοδοτικά εργαλεία. Για πολλές παρεµβάσεις που αφορούν κυρίως σε βελτιώσεις στον αστικό ιστό (πεζοδρόµια, αναπλάσεις κοινοχρήστων χώρων κ.ά.) απαιτείται ο πληθυσµός να καλύπτει το ελάχιστο κριτήριο των 20.000 για να µπορέσει ο δήµος να υποβάλλει πρόταση χρηµατοδότησης.

Στην Π.Ε. Κορινθίας όπως φαίνεται από το γράφηµα, τους 20.000 κατοίκους ξεπερνούν µόνον ο δήµος Κορινθίων και ο δήµος Σικυωνίων. Μάλιστα, µε δεδοµένη την µείωση πληθυσµού, η οποία ήταν αναµενόµενη για όλη την χώρα, στον δήµο Σικυωνίων δόθηκε πραγµατική µάχη για να επιτευχθεί το πολυπόθητο νούµερο, άνω των 20.000 κατοίκων. Θυµίζουµε µόνον την µακρά καµπάνια προώθησης της απογραφής που «έτρεξε» ο δήµος επί µήνες σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα µε συνεχείς υπενθυµίσεις προς τους κατοίκους.

Στον αντίποδα οι άλλοι τρεις δήµοι (εξαιρώ την Νεµέα που βρίσκεται έτσι κι αλλιώς πολύ χαµηλά) δεν φαίνεται να είχαν καµία ελπίδα για την επίτευξη του πληθυσµιακού αυτού στόχου. Αυτό όµως είναι ένα πρόβληµα που αντιµετωπίζουν κι άλλοι δεκάδες δήµοι σε όλη τη χώρα και είναι γνωστό ότι ασκούνται πιέσεις να αλλάξει η πληθυσµιακή βαθµίδα για τις χρηµατοδοτήσεις και να κατέβει ο πήχυς ίσως και στις 15.000 κατοίκους.

Σε ό,τι αφορά τέλος τα συµπεράσµατα από την σύγκριση του Μόνιµου και του Νόµιµου Πληθυσµού, το θετικό πρόσηµο µεταξύ των δύο καταγραφών υποδεικνύει µε σαφήνεια τους δήµους στους οποίους έχουν δικαίωµα ψήφου αρκετοί ετεροδηµότες. Δηλαδή, αν προσέξετε το διπλανό γράφηµα θα δείτε ότι οι δήµοι στους οποίους ο νόµιµος πληθυσµός (πρώτη µπάρα) είναι µεγαλύτερος από τον µόνιµο (δεύτερη µπάρα) είναι εκείνοι που έχουν τον µεγαλύτερο όγκο ορεινών χωριών (Ξυλόκαστρου, Σικυωνίων, Νεµέας) όπου αρκετοί πολίτες διατηρούν τις οικογενειακές µερίδες τους και τα εκλογικά τους δικαιώµατα, για συναισθηµατικούς κυρίως λόγους, παρά το γεγονός ότι δεν κατοικούν εκεί.

Αντιθέτως, οι δήµοι µε αρνητικό πρόσηµο (Κορινθίων, Λουτρακίου και Βέλου-Βόχας) είναι οι δήµοι που φιλοξενούν πολίτες που όµως δεν έχουν µεταφέρει τις οικογενειακές µερίδες τους εκεί. Είναι δήµοι δηλαδή που είτε προσφέρουν εργασία, είτε λειτουργούν ως τόποι παραθεριστικής διαµονής.

Σε κάθε περίπτωση τα οριστικά αποτελέσµατα της απογραφής που θα δηµοσιευθούν σε ΦΕΚ τον προσεχή Φεβρουάριο θα καθορίσουν τις δυνατότητες ανάπτυξης, τις προοπτικές αλλά και τον εκλογικό χάρτη, τα εκλογοµαγειρέµατα και τις τακτικές εν όψει του, κατ’ εξοχήν εκλογικού έτους 2023.

Οι απογραφές ήταν και θα είναι ένα χρήσιµο εργαλείο για τον καθορισµό πολιτικών, την ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και την αποκρυπτογράφηση του µέλλοντος. Με µεγάλο ενδιαφέρον αναµένουµε και τα λοιπα στατιστικά στοιχεία της απογραφής του 2021 γιατί ως γνωστό, η ουσία βρίσκεται στις λεπτοµέρειες!