Η “κατάληψη” των υψωμάτων της Τραγάνας, του Βασιλικού και του Μουλκίου από το πυροβολικό – Η επέλαση του ιππικού από το Βέλο προς τα χωριά της Βόχας – Η τελική “νίκη” των επιτιθέμενων με την κύκλωση της Κορίνθου!

Δευτέρα, 27 Μαΐου 1902. «Ο εχθρός βαίνων εκ Πατρών διά της παραλίας προς την Κόρινθον, ευρίσκεται ηναγκασμένος άμα ως καταλάβη το χωρίον Κιάτον, να διέλθη το πεδίον της Βόχας και να βαδίσει διερχόμενος την μεταξύ Κιάτου-Βέλου επί του Ασωπού ποταμού γέφυρα προς τη Νέα Κόρινθο, συγχρόνως να βαδίσει δια της θέσεως Τραγάνα εις την παρά τα χωριά Μούλκι και Βασιλικό συνοικία του Αγίου Νικολάου, την κείμενη ολίγον εν εύθεν της μεταξύ των χωρίων Βασιλικού και Βέλου γέφυρας, είτα δε δια της γέφυρας ταύτης και της ζώνης της οριζομένης υπό των χωρίων Βέλο-Ιμβραήμπεη-Πουλίτσα αφ’ενός και του χωρίου Ταρσινά εξ’ άλλου με γενική κατεύθυνση προς την Παλαιάν Κόρινθον».

Η περιγραφή είναι αληθινή, είναι δημοσιευμένη στο πρωτοσέλιδο της Τετάρτης 29 Μαΐου 1902, της εφημερίδας «Εμπρός». Μόνο που δεν αφορά πραγματική μάχη αλλά τα μεγάλα γυμνάσια του ελληνικού στρατού που πραγματοποιήθηκαν στην Κορινθία εκείνη την εποχή!

Ο στρατηγός Κωνσταντίνος Σμολένσκη, ο ήρωας του τραγικού ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, είναι ο ενορχηστρωτής και γενικός αρχηγός των Γυμνασίων. Έχει διαιρέσει το στρατό σε δύο τμήματα: ένα που βρίσκεται σε θέσεις άμυνας και ένα που βρίσκεται σε θέσεις επίθεσης. Διοικητής των αμυνομένων ο αντισυνταγματάρχης Οικονόμου, των επιτιθέμενων ο αντισυνταγματάρχης Βελούδης. Ο «στρατός» των επιτιθέμενων αποτελείται από το 6^ο, 8^ο και 9^ο Σύνταγμα Πεζικού, μία πυροβολαρχία και μία ίλη ιππικού, ενώ αντίστοιχα η άμυνα αποτελείται από το 9^ο Σύνταγμα Πεζικού, έναν ουλαμό πυροβολικού και μια ίλη ιππικού.

Ο στρατός της άμυνας είναι στρατοπεδευμένος ανατολικά του Ασωπού, στη Βόχα ενώ οι επιτιθέμενοι βρίσκονται στο Κιάτο.

Η “κατάληψη” της Τραγάνας
και η “μάχη” στα Βασιλικαριώτικα Αλώνια

Η επίθεση ξεκινά στις 5:30 το πρωί της 27^ης Μαΐου. Τα στρατεύματα της άμυνας έχουν καταλάβει τα υψώματα της Τραγάνας και εντός της κοίτης του Ελισσώνα ποταμού γίνεται η πρώτη συμπλοκή αμυνομένων και επιτιθέμενων. Μετά από μία ώρα η άμυνα υποχωρεί προς τα Βασιλικαριώτικα Αλώνια όπου καταλαμβάνει τους λόφους και επιχειρεί την απώθηση των «εχθρών». Η μάχη διαρκεί περίπου μισή ώρα και λήγει με την κατάληψη των Αλωνιών από τους επιτιθέμενους.

Περί της 8:30 το πρωί η άμυνα υποχωρεί κλιμακωτά προς την αγροικία Άγιος Νικόλαος, το πυροβολικό της επιθέσεως καταλαμβάνει θέση απέναντί της και το ιππικό καταλαμβάνει το χωριό Μούλκι!

Η επίθεση στη γέφυρα

Στις 10 ακριβώς εξαπολύεται επίθεση στις γραμμές άμυνας που βρίσκονται στην αγροικία, το λόφο και στη γέφυρα του Ασωπού. Εκεί είτε λόγω κακής συνεννόησης, είτε λόγω …κούρασης των αμυνομένων η μάχη διαρκεί μόλις 5 λεπτά και η γέφυρα πέφτει στα χέρια του «εχθρού»! Στις 10:30 το πρωί το ιππικό και το πεζικό των επιτιθέμενων μπαίνει στο Βέλο, όπου οι κάτοικοι το έχουν σημαιοστολίσει, έχουν φτιάξει αψίδα υποδοχής, όπου είναι αναρτημένες οι εικόνες των βασιλέων, των αγωνιστών του 1821 και του στρατηγού Σμολένσκη!

Ανάπαυλα στο Βέλο

Σε γενικές γραμμές, σημειώνει ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Ακρόπολις» το σχέδιο της μάχης επέτυχε, πλην τινών παρατηθεισών εις τα μικροτέρας μονάδας αταξιών. Ο ακόλουθος της Γαλλικής πρεσβείας λοχαγός του ιππικού κ. Βρεμούδ που παρακολουθεί την άσκηση μαζί με τον στρατηγό Σμολένσκη, σημειώνει ενθουσιασμένος ότι οι Έλληνες στρατιώτες δεν διαφέρουν σε τίποτα των Γάλλων στρατιωτών!

Ικανοποιημένος ο στρατηγός, ικανοποιημένος και ο λαός ο οποίος έχει ξεχυθεί στους λόφους, παρακολουθεί με ενθουσιασμό το πρωτοφανές θέαμα και θαυμάζει «τη μεγαλοπρέπεια των εκτυλισσομένων σκηνών»!

Ο στρατηγός Σμολένσκη και ο Γάλλος ακόλουθος μαζί με αρκετούς ανώτερους αξιωματικούς γευματίζουν στην οικία του εφέτη κ. Αντωνόπουλου στο Βέλο. Το βράδυ διανυκτερεύουν, φυσικά, στις σκηνές του στρατοπέδου.

Την άλλη μέρα το πρωί το σχέδιο της επίθεσης περιλαμβάνει την εκδίωξη του στρατού της άμυνας από το χωριό Ταρσινά και κατόπιν την προέλαση προς την Παλαιά Κόρινθο. Οι επιτιθέμενοι αναχωρούν στις 5:00 το πρωί από το Βέλο και κατευθύνονται ανατολικά. Η άμυνα υποχωρεί και σταδιακά «καταλαμβάνονται» τα χωριά Ιμβραήμπεη (Κρήνες), Πουλίτσα, Μουσταφάμπεη (Ευαγγελίστρια), Χασάναγα (Βοχαϊκό) και Ζευγολατιό.

Το ιππικό προελαύνει και αναζητά τον εχθρό μέσα στον ελαιώνα της Βόχας. Εντοπίζει το πεζικό των αμυνόμενων στα Αντερενόματα του Ακροκορίνθου και το πυροβολικό στο Μύλο Χελονίτου, ενώ το ιππικό της άμυνας βρίσκεται στην πεδιάδα στη θέση Γλυφάδα.

Το επιτιθέμενο ιππικό αφήνει τον ελαιώνα και καταλαμβάνει την θέση Σκουτέλα. Τα δύο ιππικά συγκρούονται σε μεγαλειώδη και εντυπωσιακή «μάχη». Ο στρατηγός Σμολένσκης, ο ήρωας του Βελεστίνου όπως ονομάζεται από τις εφημερίδες της εποχής, έφιππος με το επιτελείο του και τον Γάλλο στρατιωτικό ακόλουθο επιβλέπει και διευθύνει τη μάχη η οποία τελειώνει με νίκη των επιτιθέμενων.

Την επομένη το πρόγραμμα προβλέπει την είσοδο του στρατού στη Νέα Κόρινθο και λήξη των Γυμνασίων με μεγάλη στρατιωτική παρέλαση. Το σχέδιο της ψευδομάχης εμπνεύσεως του στρατηγού Σμολένσκη, κρίνεται από τον Τύπο της εποχής ως «τεχνικότατον», ενώ η εφημερίδα «Σκριπ» δεν παραλείπει να συμπληρώσει ότι: «Απεδείχθη δε ότι η Κορινθία είναι λίαν πρόσφορος δια τοιαύτα γυμνάσια»!

Ποιος ήταν ο στρατηγός Κωνσταντίνος Σμολένσκη

Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκη (1843- 27 Σεπτεμβρίου 1915 ) ήταν συνταγματάρχης πυροβολικού, ήρωας του Ελληνοτουρκικού πόλεμου του 1897. Γόνος της ελληνοβλαχικής οικογένειας Δήμου, καταγόταν από τη Φούρκα της Ηπείρου. Η οικογένειά του έλαβε τίτλο ευγενείας στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους, που όριζε ως νέο όνομα της οικογένειας το Σμολένσκη, καθώς δήλωνε με αυτό τον τρόπο τη φεουδαρχική κατοχή του όρους Σμόλικα της οροσειράς της Πίνδου. Μετά την Επανάσταση του 1821, το 1825, ο πατέρας του Κωνσταντίνου, Λεωνίδας ήρθε στην Ελλάδα.

Ο Κωνσταντίνος φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποβλήθηκε λόγω του ζωηρού του χαρακτήρα και στη συνέχεια φοίτησε στη στρατιωτική σχολή των Βρυξελλών, στο Βέλγιο. Κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό το 1862 μετείχε στην Κρητική Επανάσταση (1866-1867) και διακρίθηκε. Κατόπιν, έφυγε για ευρύτερες σπουδές στη Γερμανία και Γαλλία και με την επιστροφή του προάχθηκε σε ταγματάρχη και το 1881. Το 1885-1886 επιστάτησε της οχύρωσης των ελληνικών συνόρων.

Στον πόλεμο του 1897, όντας συνταγματάρχης, ανέλαβε διοικητής της 3ης ταξιαρχίας και αμύνθηκε στα στενά του Ρεβενίου, υποχωρώντας στα Φάρσαλα, οπότε και στάλθηκε στο Βελεστίνο, προκειμένου να ανακόψει την προς Βόλο προέλαση του τουρκικού στρατού. Αφού κατέλαβε τα παρά το «Πιλάφ τεπέ» υψώματα, απέκρουσε επιτυχώς τις τουρκικές επιθέσεις. Διατάχθηκε όμως στη συνέχεια να υποχωρήσει στη Λαμία. Με την αποτελεσματική του άμυνα στο Βελεστίνο ο Σμολένσκης προάχθηκε σε υποστράτηγο, καθιστάμενος ίνδαλμα του ελληνικού λαού, ο οποίος και τον τίμησε κατ΄ επανάληψη εκλέγοντάς τον Βουλευτή Αττικοβοιωτίας.

Επί Κυβερνήσεως Ζαΐμη (Σεπτέμβριος – Νοέμβριος 1897) χρημάτισε Υπουργός των Στρατιωτικών καθώς επίσης και επί Κυβερνήσεως Θεοτόκη το 1903. Τέλος, κατά την επανάσταση του 1909, δια νόμου της Βουλής προήχθη σε αντιστράτηγο.

Η σύζυγός του Χαριτίνη ή Χαρίκλεια Μελά ήταν πρώτη εξαδέλφη ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα του Παύλου Μελά.

Έρευνα-κείμενα-επιμέλεια: Γιώτα Χρ. Αθανασούλη

Πηγές:

• Αρχείο Εφημερίδων Ελληνικής βουλής
• Αρχείο Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης